Châu Minh Trí - người nghệ nhân điêu khắc tài hoa đất Thủ

Hội KHLS Bình Dương
25/07/2012

Năm 1927, từ Củ Chi, Gia Định có một người thanh niên rời bỏ quê nhà đến đất Thủ Dầu Một tìm phương sinh sống. Vốn có tay nghề khéo léo, anh thi đậu vào trường Mỹ nghệ Thủ Dầu Một với bộ môn theo học lúc bấy giờ là điêu khắc trạm trổ. Thầy giáo hồi ấy đa số là người Pháp, là những chuyên gia mỹ thuật giỏi nhưng cũng rất nghiêm khắc và đối đãi chẳng tốt gì với học trò. Nhưng có lẽ, họ chẳng dám xem thường anh học trò nghèo tên Châu Văn Trí mà tài năng và lòng hiếu học ít người sánh kịp.

Chỉ sau một thời gian ngắn học tập. Châu Văn Trí có thể thay thầy giáo dạy nghề cho bạn bè. Các kiểu salon Louis tay cuốn, chạm trổ xuất sang Châu Âu được Châu Văn Trí cách điệu, sáng tạo thêm thật độc đáo, trường kỷ cẩn ốc, ghế thờ, tủ rượu model Y pha Nho cho đến những tượng gỗ chạm trổ tinh vi cực kỳ qua tay anh đều được tạo dáng thật tuyệt vời. Sau 4 năm học, trò Trí được nhà trường giữ lại làm thầy giáo phụ trách khoa điêu khắc, trang trí thiết kế, vừa giảng dạy vừa sáng tác mẫu mã cho trường.

Khi xưởng sơn mài Thành Lễ thành lập tại Thủ Dầu Một, ông Châu Văn Trí được mời làm chuyên gia đặc biệt cho ngành điêu khắc gỗ, đặc biệt là cẩn xà cừ cho những tác phẩm lớn có giá trị nghệ thuật. Bên cạnh những nghệ nghệ nhân nổi tiếng cùng thời như Thái Văn Ngôn, Ngô Từ Sâm, Trần Văn Nam, Châu Văn Trí với tài hoa kiệt xuất của mình đã góp phần làm rạng rỡ cho sơn mài Thành Lễ ngày xưa trong cả nước và thế giới.

Tài hoa trong nghề nghiệp, thích sáng tạo nghiên cứu, hàng trăm tác phẩm của nghệ nhân Châu Văn Trí đều thể hiện được phong cách Á Đông nhuần nhuyễn, cổ kính. Đối với phong cách sáng tác theo trường phái châu Âu, nghệ nhân Châu Văn Trí đều vận động linh hoạt cho phù hợp và nâng cao được giá trị nghệ thuật. Gần 60 năm theo nghề điêu khắc, 40 năm giảng dạy ở trường Mỹ nghệ Thủ Dầu Một, ông Châu Văn Trí đã đào tạo không dưới 1.000 học trò tại địa phương cũng như khắp khu vực miền Nam. Học trò ông đa số đều thành đạt, trở thành nghệ nhân, họa sĩ nổi tiếng có hàng trăm cơ sở làm nghề chạm trổ điêu khắc trong và ngoài tỉnh. Hiện nay các con ông đã tiếp nối truyền thống nghề nghiệp của cha, có nhiều cơ sở dạy nghề tại Thành phố Hồ Chí Minh với phong cách nghệ thuật điêu khắc độc đáo riêng biệt được nhiều nơi mến mộ khen thưởng.

85 tuổi, không ngừng làm việc nghiên cứu, nghệ nhân Châu Văn Trí âm thầm đóng góp công sức mình vào nền nghệ thuật truyền thống dân tộc. Trong lịch sử truyền thống mỹ thuật địa phương tên tuổi và tài hoa của nghệ sĩ Châu Văn Trí được ghi hàng đầu. Ông là người thợ Thủ làm vẻ vang cho người đất Thủ, người mở đầu và có công phát triển nghề điêu khắc gỗ chạm trổ, cẩn ốc xà cừ theo phong cách Nam bộ từ giữa thế kỷ 20.

Hùng Việt

Người nghệ nhân điêu khắc tài hoa đất Thủ / Hùng Việt //

Văn nghệ Bình Dương. - 1998. - Số 9. - Tr. 20

(theo Thư viện tỉnh Bình Dương)

Hội Khoa Học Lịch Sử Bình Dương