Ngày 30-4-1975 có mấy cánh quân tiến vào giải phóng thị xã Thủ Dầu Một?

• NGUYỄN MINH GIAO
• 26/07/2012

Ngày 30-4-1975 giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước là sự kiện lịch sử quan trọng nhất của cả dân tộc nói chung và của thị xã Thủ Dầu Một (TX.TDM) nói riêng. Trong thời khắc thiêng liêng ấy, từ trước đến nay người ta thường đề cập đến các đoàn quân, các cánh quân tiến vào giải phóng thị xã, nhưng chính xác cụ thể mấy cánh, mấy đoàn quân thì chưa được xác định rõ ràng.

Ở TX.TDM hàng năm cứ đến ngày 30-4, ngoài việc Đảng bộ, chính quyền tổ chức lễ kỷ niệm chung, thì còn có cánh Bắc tổ chức họp mặt cán bộ chiến sĩ để ôn lại truyền thống, thăm hỏi động viên nhau trong cuộc sống, cánh Nam cũng tổ chức nhưng có thêm thành phần là cơ sở cách mạng, nhân dân tham gia họp mặt. Vậy các cánh khác thì sao? Trong lịch sử Đảng bộ TX.TDM(1), có nêu lực lượng của tỉnh vào giải phóng tỉnh lỵ được chia thành 7 đoàn cán bộ do các đồng chí trong Ban chỉ đạo khởi nghĩa của tỉnh chỉ huy. Riêng lực lượng khởi nghĩa của thị xã(2) cũng chia thành 5 cánh để tiến công giải phóng thị xã.

Trong lịch sử Đảng bộ Sông Bé(3) có ghi rằng khi vào giải phóng tỉnh lỵ có 7 đoàn cán bộ của tỉnh cùng các cánh của thị xã, kết hợp với lực lượng quân chủ lực, chia làm 4 hướng tiến công là: hướng tây, hướng nam, hướng bắc và hướng đông.

Như vậy lực lượng của tỉnh có 7 đoàn cán bộ đã xác định được, riêng lực lượng của thị xã tiến vào qua 4 hướng: đông, tây, nam, bắc cũng đã rõ nhưng 5 cánh quân thì cần phải phân tích thêm để xác định.

Như đã nêu trên có hai cánh Bắc và cánh Nam hàng năm tổ chức họp mặt kỷ niệm giải phóng thị xã, như vậy sự kiện đã được xác định hai cánh này bằng người thật, việc thật rõ ràng.(4)

Cánh quân phía Đông do đồng chí Bảy Tấn(5) chỉ huy, từ hướng Bình Điềm tiến vào tỉnh lỵ qua ngã Bệnh viện bốn dã chiến. Có sự kiện nổi bật ở cánh quân này là nhóm nữ tự vệ do đồng chí Cẩm Vân chỉ huy đã đón bắt tên Đại tá tỉnh trưởng Bình Dương Nguyễn Văn Của đang tháo chạy về Sài Gòn nhưng không thoát.

Cánh quân phía Tây do đồng chí Tư Khoa và Tư Hoàng chỉ huy từ Mỹ Hảo, Chánh Mỹ tiến vào chiếm lĩnh thành công binh và trụ sở ấp, xã Chánh Hiệp.

4 cánh quân như đã nêu trên đây với những cán bộ, chiến sĩ, người chỉ huy từng cánh đều được xác định rõ ràng và phần lớn trong số người ấy còn đang sinh sống ở Bình Dương, điều còn lại duy nhất là cánh quân thứ năm ở đâu? Ai chỉ huy, hướng tiến công ra sao?

Tại các cuộc hội thảo, sưu tầm tư liệu để viết lịch sử Đảng bộ thị xã, tất cả những nhân chứng có trách nhiệm đều có nêu 5 cánh quân, nhưng tung tích cụ thể cánh thứ năm như thế nào thì không thấy ai đề cập đến.

Thật ra trong kế hoạch mà Ban chỉ đạo khởi nghĩa TX.TDM thời ấy đã bàn bạc, thống nhất phân công các công việc, các cánh, các mũi vào giải phóng thị xã đều có mũi tiến công hay cánh thứ năm rất rõ ràng.

Đó là mũi tiến công của lực lượng tại chỗ, là đảng viên, đoàn viên, cơ sở mật, lực lượng thanh niên, sinh viên, học sinh trong nội ô nổi dậy từ trong đánh ra kết hợp ngoài tiến vào để giải phóng thị xã. Lực lượng của cánh quân thứ năm phân bố rải rác ở khắp các hướng tiến công, trong đó có nhóm đoàn viên thanh niên xung kích mà người lãnh đạo của nhóm có tham gia vào Ban chỉ đạo khởi nghĩa thị xã.

5 cánh quân tiến vào giải phóng thị xã ngày 30-4-1975 là 5 mũi tiến công theo kế hoạch, có sự phân công lãnh đạo, chỉ huy khá cụ thể, chỉ có vấn đề là cánh quân ấy gồm những ai, ở địa bàn nào, được tổ chức chỉ huy, hành động ra sao để góp phần giải phóng quê hương đất Thủ là vấn đề cần được những người quan tâm đến lịch sử nói chung và lịch sử thị xã nói riêng tiếp tục nghiên cứu.

NGUYỄN MINH GIAO

Tài liệu tham khảo, ghi chú:

(1) Lịch sử Đảng bộ TX.TDM (biên soạn lần thứ 2) NXB Tổng hợp BD - 2000

(2) Thị xã ở thời điểm ấy có 2 xã: Chánh Hiệp vả Phú Cường, ngày nay là địa bàn gồm:4 phường và 1 xã.

(3) Lịch sử Đảng bộ Sông Bé - Tập II, 1954-1975 - BTVTU Sông Bé xuất bản năm 1996.

(4) Chỉ huy cánh Bắc: Đ/C Lê Văn Cao (Út Cao), Chỉ huycánh Nam: Đ/C Nguyễn Văn Lực (Hai Lực)

(5) Đồng chí Huỳnh Văn Tấn, Bí thư Thị ủy.

NGUYỄN MINH GIAO