Tranh dân gian đồ thế Việt Nam
Tranh dân gian đồ thế là loại tranh được sử dụng nhiều nhất trong tất cả các dòng tranh dân gian, do phục vụ nhu cầu tín ngưỡng. Khi xã hội hiện đại, tranh công nghiệp đã dần thay thế tranh mộc bản nhằm tiết kiệm nguyên liệu, hạ giá thành, nên dòng tranh này dần tàn lụi. Với tình yêu tranh dân gian, Nguyễn Thị Thu Hòa đã thực hiện nhiều chuyến điền dã trong vào ngoài nước, để dựng lại bức tranh về tranh dân gian đồ thế Việt Nam. Mở đầu sách, tác giả cho biết “tranh dân gian đồ thế là tranh dân gian được dùng trong các nghi lễ tôn giáo và tín ngưỡng với chức năng là vật phẩm hiến tế những đối tượng được thờ cúng (thần linh hoặc linh hồn của những người đã chết”.
Vận dụng nghệ thuật múa rối bóng trong dạy học lịch sử
Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, việc vận dụng linh hoạt và đổi mới phương pháp giảng dạy ở các trường phổ thông là một việc làm vô cùng cần thiết. Nó không chỉ góp phần thay đổi cách thức, phương pháp giảng dạy của giáo viên, hoạt động học tập của học sinh mà còn góp phần tạo không gian học tập mới mẻ, hứng thú và sáng tạo… Cùng mối quan tâm đó, bằng các phương pháp nghiên cứu thực tiễn, bài viết hướng đến việc giới thiệu phương pháp dạy học dự án, trong đó tập trung vào việc vận dụng nghệ thuật múa rối bóng trong dạy học môn Lịch sử.
Giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ là một nhiệm vụ bức thiết quyết định đến sự tồn vong và phát triển của dân tộc. Trong lĩnh vực giáo dục, nhiệm vụ này muốn hoàn thành tốt cần đến sự tác động tổng thể của tất cả các môn học, trong đó môn lịch sử giữ một vai trò quan trọng. Tuy nhiên những năm gần đây, thực trạng giáo dục truyền thống dân tộc cho học sinh trong môn Lịch sử ở trường phổ thông có rất nhiều bất cập, hiệu quả thấp. Học sinh đa phần ngán và sợ đối với môn Lịch sử bởi sự hàn lâm, khô khan. Trong nội dung bài viết ngắn này, chúng tôi đưa ra một giải pháp để đưa việc giáo dục truyền thống dân tộc nói riêng và việc giảng dạy môn lịch sử nói chung mang tính trực quan sinh động, gần gũi thiết thực với các em học sinh hơn, khiến các em hứng thú hơn với các kiến thức lịch sử, bồi đắp dần cho các em sự tự hào đối với truyền thống của dân tộc. Trong phần ví dụ chúng tôi xin phép được lấy việc dạy học môn Lịch sử ở địa bàn tỉnh Bình Dương để minh họa làm rõ thêm cho luận điểm của mình.
Đọc sách Lễ hội Miếu bà Ngũ hành Long Thượng huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An
Với tính chất “phên dậu” phía nam của vùng Sài Gòn - Chợ Lớn, Cần Giuộc mang trong mình nhiều dấu ấn lịch sử - văn hóa đặc thù, nơi gặp gỡ của nhiều lớp dân cư và nhiều luồng văn hóa do vị thế địa văn hóa. Tác giả Nguyễn Tấn Quốc đã thực hiện một nghiên cứu trường hợp về một cơ sở tín ngưỡng thờ nữ thần có vai trò quan trọng trong khu vực, qua đó thấy được những đặc điểm của tín ngưỡng này ở Nam Bộ, với tác phẩm Lễ hội miếu Bà Ngũ Hành Long Thượng huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An (Nxb Hội Nhà văn, 2022). Đó là góc nhìn sinh thái văn hóa, đặc thù lịch sử, bước đầu nhận diện về lịch sử tín ngưỡng, cơ sở thờ tự, tổ chức và các hoạt động của miếu Bà Ngũ Hành như một thiết chế văn hóa cổ truyền của làng xã ở địa phương. Nghiên cứu này đã tập trung phân tích bản chất, đặc trưng và giá trị miếu thờ và tục thờ Bà Ngũ Hành ở Long Thượng trên các bình diện cấu trúc, sinh hoạt nghi lễ, tầm ảnh hưởng và chức năng cơ bản của nó. Cuốn sách chia làm 3 chương.
Đọc sách NAM KỲ QUAN CHẾ KHẢO LƯỢC (1802-1945)
Khi đọc sách về lịch sử Nam Kỳ, ta hay bắt gặp nhiều thuật ngữ đề cập đến các chức quan trong bộ máy hành chính của triều Nguyễn như: tổng đốc, tuần phủ, bố chánh, lãnh binh, án sát, tri phủ, cai tổng... và quan chế thời Pháp thuộc như: nguyên soái, thống đốc, thống lý, hiệp lý, chưởng lý, thanh tra chánh sự vụ bổn xứ, tham biện, thông ngôn, ký lục, chủ tỉnh, chủ quận, cai tổng, xã trưởng... nhưng không phải ai cũng hiểu hết chức năng, nhiệm vụ của nó với bộ máy đi kèm.
Căn cứ địa Đồng Tháp Mười (1946-1949)
Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ của dân tộc ta, đã ra đời nhiều căn cứ địa trên khắp cả nước với nghệ thuật quân sự ngày càng được nâng cao, để lại nhiều bài học quý trong đường lối chiến tranh nhân dân. Căn cứ địa Đồng Tháp Mười tuy chỉ tồn tại một thời gian ngắn trong lịch sử nhưng đã giữ một vai trò quan trọng trong chiến trường ở Trung Nam Bộ trong thời kỳ chống thực dân Pháp xâm lược (1945-1954). Cuốn sách Căn cứ địa Đồng Tháp Mười (1946-1949) (Nxb Đại học Quốc gia TP.HCM, 2021, 240 trang, giá 120.000 đ) của nhà nghiên cứu Đặng Hoàng Sang, đã cung cấp cho bạn đọc những hiểu biết khá đầy đủ về một loại hình căn cứ địa ở một khu vực có địa hình đặc trưng của Tây Nam Bộ.
Các thương cảng ven biển Bắc Trung Bộ thế kỷ X-XIX
Cuốn chuyên khảo này được phát triển từ luận án tiến sĩ sử học, được bảo vệ tại Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội, nay được nhà xuất bản Thế giới và MaiHaBooks ấn hành (2021, 303 trang). Sách chia làm 3 chương: Cơ sở hình thành và hoạt động của các thương cảng ven biển Bắc Trung Bộ, Các thương cảng ven biển Bắc Trung Bộ và những mối quan hệ thương mại, Nhận xét về các thương cảng ven biển Bắc Trung Bộ thế kỷ X-XIX
Cuốn sách về xứ biển Bình Thuận
Với niềm hoài cảm về lịch sử, văn hóa vùng đất nơi mình sinh ra và lớn lên, bốn tác giả, hai già, hai trẻ đã hợp lực cùng nhau biên soạn một cuốn sách nhỏ về Bình Thuận (Bình Thuận - quê xưa gió biển hương đồng, Võ Ngọc Văn, Đỗ Thành Danh, Hoàng Hạnh, Hà Ngân, Nxb Đà Nẵng - TYM Book & Media, quý 3, 2021, 280 trang, giá 159.000đ).
