HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT NƯỚC MẮM Ở PHÚ QUỐC THỜI THUỘC PHÁP

• Dương Văn Triêm-Hà Tấn Tài
• 16/11/2020

Phú Quốc một đảo lớn ở phía Tây Nam của Việt Nam, thuộc tỉnh Kiên Giang.

Từ cuối thế kỷ XVII, công cuộc khai phá của Mạc Cửu đã chiêu tập thêm nhiều lưu dân người Việt, Hoa, Khmer ở các vùng lân cận quần tụ, biến nơi đây thành một hòn đảo trù phú. Sau một thời gian phát triển, do nhiều nguyên nhân cộng thêm sự quấy phá của quân Xiêm…làm cho nơi đây dần hoang vắng.

Năm 1862, Pháp ký hiệp ước với Xiêm, cam kết không can thiệp vào công việc của Pháp tại Nam kỳ, từ đây tình hình ở Phú Quốc mới yên.

Sau khi thất bại của nghĩa quân Nguyễn Trung Trực, người Pháp bắt đầu thiết lập bộ máy cai trị nơi đây. Nhưng từ khoảng thời gian này đến năm 1874, chưa thấy tên Phú Quốc xuất hiện trong Niên giám thống kê Nam kỳ (Annuaire de la Cochinchine française) với tư cách là một đơn vị hành chính.

Đến năm 1874 hạt thanh tra “Inspections” được đổi gọi là hạt tham biện“Arrondissement”[1], giai đoạn này tên Phú Quốc mới xuất hiện là tổng thuộc hạt tham biện Hà Tiên.

Theo “Địa chí hành chính các tỉnh Nam kỳ” của Nguyễn Đình Tư, ngày 25 tháng 5 năm 1874, Soái phủ Sài Gòn ban hành Quyết định tách đảo Phú Quốc và các đảo phụ xung quanh đến đảo Poulo Damar khỏi hạt Hà Tiên để thành lập hạt thanh tra Phú Quốc. Cảng Dương Đông được mở cho tất cả tàu thuyền thuộc các quốc tịch vào buôn bán. Được một thời gian ngắn (ngày 16 tháng 6 năm 1875) hạt thanh tra Phú Quốc giải thể nhập lại vào hạt Hà Tiên. [3, tr. 330]

Từ sau năm 1900, đảo Phú Quốc là tổng Phú Quốc, thuộc quận Phú Quốc, tỉnh Hà Tiên, gồm các làng: Phú Dự, Hàm Ninh, Lạc Phú và Dương Đông. Sau đó, có xảy ra việc tách nhập các làng ở đảo Phú Quốc, nhưng về cơ bản không có thay đổi nhiều. Và tình hình này kéo dài đến hết thời kỳ thuộc Pháp.

Phú Quốc thời thuộc Pháp đã nổi tiếng với sản phẩm nước mắm, trong Niên giám Đông Dương các năm 1905, 1906, 1907, 1908, 1909, 1910, 1911, 1913, 1914 nhắc đi nhắc lại nhiều lần về sản phẩm này càng chứng tỏ điều đó.

Xem trọn bộ tại đây

Dương Văn Triêm-Hà Tấn Tài