ĐẠI NAM THỰC LỤC - TẬP 7
- 05/09/2023
ĐẠI NAM THỰC LỤC
TẬP 7
Bài dụ [của vua Thành Thái]
Thành Thái năm thứ 6 [1894], tháng 11, ngày 24, vua dụ rằng : Nước có chính sử, cốt để ghi lấy dấu tích về lời mời việc làm và chính trị, để ngụ những cốt yếu về tâm thuật và tinh thần, rộng mở mối lớn, tỏ rõ đức sáng, các điển lớn của một triều đại, đều ở cả đó.
Nhà nước ta gây nền ở cõi Nam, thánh thần truyền nối, khi dựng nghiệp lớn thịnh bằng đời nhà Chu, nhà Hán... khi giữ nghiệp tốt như thời vua Thành vua Khang((1) Thành, Khang : tức là vua Thành vương, Khang vương nhà Chu.1), Phước trạch dồi dào, trị hoá thấm khắp. Về sách Thực lục Tiền biên của các tiên thánh và Chính biên đệ nhất, đệ nhị, đệ tam, các kỷ đã lần lượt làm xong và giao cho khắc in chứa vào kho sử của nhà vua rồi. Ta kinh nghĩ : Đức Dực tông Anh hoàng đế ta, bẩm sinh ra là tư chất thánh minh, nối nghiệp gặp vận hội thịnh trị. Tuân theo phép cũ thì gồm cả công to thuật tác((2) Thuật tác : thuật : noi theo ; tác : làm mới.2) ; phụng dưỡng Đông triều((3) Đông triều : cung của hoàng thái hậu ở.3) thì đủ cả đạo hiếu đế vương. Kính mệnh trời mà siêng chăm việc của dân, yêu bầy tôi mà thi ơn cho kẻ sĩ, hết thảy mọi chính hay, sử khôn chép hết. Rồi thì vì cõi bờ nhiều việc lo ngại, nhân dân chưa được thoả yên, siêng lo kính sợ, vốn tự lòng thành, mưu sa chước sâu, giữ đến cùng cực. Rộng tính việc miếu đường mà không chút chuyển lay. Giữ vững nền tôn xã mà không hề suy suyển.
Trong khoảng 36 năm, lo nghĩ sửa sang về đạo đức, về phong liệt, cũng đủ sáng tỏ trong sử sách, mà truyền đến muôn đời. Sử thần tuân phụng biên tập, nhiều lần định rõ nghĩa lệ, gia công kiểm xét đính chính, cốt cho thành công. Nay cứ Quốc sử quán Tổng tài là Nguyễn Trọng Hợp, Phó tổng tài là Trương Quang Đản, Đoàn Văn Hội, Bùi Ân Niên, Toản tu là bọn Hoàng Hữu Xứng, Nguyễn Quán, Trịnh Tỉnh Tiềm tâu bày : kính sửa bộ sách : “Dực tông Anh hoàng đế thực lục, Chính biên, Đệ tứ kỷ” đã xong, viết ra rõ ràng tiến trình, xin đem san khắc vào ván in mọi nhẽ.
Trẫm kính cẩn xin duyệt kỹ càng, ngửa thấy bậc thiên tử lên ngôi, tâm pháp nguyên ở tính và mệnh, trị pháp để làm điển chương, mở bảo người sau, sáng soi đời trước. Sửa chép trong chốn Lan Đài((1) Lan Đài : kho chứa sách của nhà vua. Sử quan cũng gọi là Lan Đài.1), đã trải 8 năm, mới chép được xong, đáng nên khắc vào bản in, để tỏ đức sáng tỏ lớn cùng với các kỷ Tiền biên, Chính biên của liệt tổ đều lưu truyền về sau mãi mãi không cùng....
Vậy sửa làm bộ sách “Dực tông thực lục Chính biên, Đệ tứ kỷ”, có bao nhiêu quyển, chuẩn cho Thái tử chọn ngày tốt bắt đầu mở cục làm việc ở trong quán, nhưng giao cho bọn Toản tu gia công kiểm xét chữ viết và khoản thức cho được chu thoả. Tổng tài đại thần gia tâm kiểm xét, mong cho sớm xong điển lớn. Vậy có công việc gì nên làm, chuẩn giao cho ty có chức trách kính cẩn tuân làm. Kính theo đấy.
Xem trọn bộ tại đây
