ĐẠI NAM THỰC LỤC - TẬP 9
- 05/09/2023
ĐẠI NAM THỰC LỤC
Tập chín
Lời Dụ
Ngày mồng 9 tháng 11 năm Thành Thái thứ 12 (1900), vua Dụ rằng :
Quốc triều có bộ Thực lục cũng như Lỗ sử((1) Tức là kinh Xuân Thu do Khổng Tử chép.1) có bộ biên niên, cốt để tỏ bày Phước sáng, biểu dương cảnh đẹp lớn, trong đó có đủ lời nói, việc làm, chính sự, cùng với phép tắc chế độ và kỷ cương.
Nhà nước ta : Thần truyền thánh nối, hơn 300 năm, đức hậu nhân sâu chứa chất những điều hòa thuận và sáng ngời. Dựng nền rủ mối ngang rực rỡ Chu, Hán, Đường, Tống ; văn trị võ công riêng vượt cao hơn Đinh, Lý, Trần, Lê.
Kính nay : Sách Liệt thánh Thực lục Tiền biên với các kỷ Chính biên lần lượt chép xong, đều đã dâng vào kho sử.
Kính nghĩ Giản tông Nghị hoàng đế((2) Miếu hiệu của Đồng Khánh.2) ta : Thiên tư vốn nhuệ triết sáng, thánh học được quang minh ; yêu kẻ sĩ, trọng bầy tôi, hậu với lân bang, hòa cùng họ mạc. Theo phép cũ ưu cần làm việc bằng đức vua Ngu((3), (4) Nói về việc làm và lòng hiếu mộ của vua Ngu, vua Thuấn.3). Thờ Đông triều hiếu kính mến lòng như thời vua Thuấn (4). Tuy nối ngôi trong khi tuổi nhỏ, công việc gặp nhiều khó khăn, nhưng biết kính sợ giữ tấc lòng, chèo chở được cuộc lớn ; lên ngôi chưa tới một năm, chính sự tốt rỡ ràng đáng ghi chép, đủ nối theo thói hay của liệt thánh, ghi chép vào sách quý mãi mãi về sau. Sử thần đã vâng mệnh biên tập, xác định nghĩa lệ, khảo xét rõ ràng, ghi thành bộ sách.
Nay căn cứ vào bọn bề tôi ở Quốc sử quán là Tổng tài Trương Quang Đản, Phó tổng tài là Nguyễn Thuật, Hoàng Hữu Xứng, Cao Xuân Dục, và Toản tu là Ngô Huệ Liên tâu bày về việc kính sửa bộ Thực lục Chính biên Đệ ngũ kỷ về "Giản tông Nghị hoàng đế" đã làm xong, vâng đem bản mẫu tiến trình, xin cho san khắc, v.v... Trẫm kính cẩn xem xét thực ngửa thấy một vị anh quân của một triều đại, công nghiệp sánh bày với các đời vua trước, thực đáng khắc vào ván gỗ in để lâu dài về sau.
Vậy việc làm bộ Thực lục Đệ ngũ kỷ này thành bao nhiêu quyển, chuẩn cho quan Thái sử chọn ngày tốt, cho khởi công làm. Rồi giao cho viên Toản tu kiểm xét thêm từ chữ viết đến các khoản thực cần được rõ ràng. Tổng tài đại thần thì để tâm kiểm tra đối chiếu ; mong sao sớm xong được hoàn thành bộ sách lớn này. Phàm có các việc nên làm, chuẩn giao cho các quan hữu tư kính cẩn tuân hành. Khâm thử !
Xem trọn bộ tại đây
