DẤU ẤN HUẾ TRONG DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ ĐÔNG NAM BỘ

• TRẦN NGUYỄN KHÁNH PHONG
• 05/05/2024

Vùng Đông Nam Bộ sở hữu nhiều di sản văn hóa quan trọng không chỉ riêng của vùng mà còn là đặc trưng của cả nước. Trong đó, có những dấu ấn Huế trong di sản văn hóa phi vật thể ở Đông Nam Bộ được thể hiện qua ngữ văn dân gian với các thể loại truyền thuyết và ca dao đã gắn liền với một số nhân vật lịch sử đến từ Huế và những câu ca dao mà những lưu dân hoài cảm trong hành trình mở cõi về phương Nam. Nếu chúng ta tìm hiểu và có sự liên hệ giữa Huế với các địa phương Đông Nam Bộ thì trầm tích di sản văn hóa phi vật thể sẽ tỏa sáng giữa Huế và Đông Nam Bộ từ trong quá khứ, đến hiện tại và cả tương lai…

1. Những truyền thuyết ở Đông Nam Bộ mang ký ức lưu ảnh xứ Huế

Xin được bắt đầu với câu chuyện một người con của xứ Huế là Công nữ Ngọc Vạn, tên thật là Nguyễn Phúc Ngọc Vạn, sống vào thế kỷ XVII, là con gái của chúa Nguyễn Phúc Nguyên. Năm 1620, bà được gả cho quốc vương Chân Lạp là Cheey Checta II. Đây là cuộc hôn nhân nhằm gây mối quan hệ hòa hiếu với lân bang của chúa Nguyễn. Cuộc hôn nhân của bà là chiếc cầu nối trong quan hệ Việt - Miên ở thế kỷ XVII, đã góp phần quan trọng mở lối phương Nam tạo điều kiện cho cư dân Việt mà chủ yếu là cư dân Thuận Quảng vào khai phá vùng đất Nam Bộ.

Năm 1698, chúa Nguyễn Phúc Chu sai Thống suất Chưởng cơ Nguyễn Hữu Cảnh vào kinh lý xứ Đồng Nai thì đã có hàng ngàn người từ Thuận Quảng theo vào để khai hoang lập ấp, xây dựng xóm làng. Nguyễn Hữu Cảnh cho lập phủ Gia Định, gồm 2 dinh Trấn Biên và Phiên Trấn với 2 huyện Phước Long và Tân Bình. Những dấu ấn của lớp lưu dân đầu tiên khi đến Đồng Nai và Đông Nam Bộ đã dể lại một kho tàng

di sản văn hóa phi vật thể phong phú mà chính cặp câu đối ở đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh thể hiện được dấu ấn Huế và miền Trung ở vùng đất Đông Nam Bộ rằng:

“Dẹp Chiêm Thành, sắp đặt Cao Miên làm tướng, làm thần vinh sống thác.

Dân Ngũ Quảng mở mang Lục tỉnh, dày công, dày đức, tạc non sông”1.

Xem trọn bộ tại đây

TRẦN NGUYỄN KHÁNH PHONG